نشریه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس
پیاپی 46 (زمستان 1399)

زیست پذیری یکی از مبانی اصلی و اساسی توسعه پایدارشهری می باشد.توسعه پایدار شهری براهداف اقتصادی،اجتماعی،زیست محیطی و...اشاره دارد ویک چشم انداز مطلوب را در آینده ترسیم می کند.وزیست پذیری به مجموعه ای از اهداف پایداری اشاره دارد.می توان گفت زیست پذیری راهی به سوی توسعه پایدار شهری است.بارشدسریع شهرنشینی ومشکلات ناشی ازاین رشد،ضرورت بکارگیری تلاش همه جانبه برای رسیدن به یک شهرسالم بیشتر احساس می شود.که در این خصوص وپاسخ به این مشکلات موجود در شهرها،نظریه ها ورویکردهای مختلفی برای خروج از این مشکلات مطرح شده که یکی از این نظریه های مطرح نظریه زیست پذیری شهرها ست.هدف از پژوهش حاضربررسی وتحلیل زیست پذیری شهر خرم آباد از دیدگاه شهروندان است.روش تحقیق توصیفی تحلیلی وبا استفاده از ابزار پرسشنامه ومشاهده مستقیم است.بنابراین ترکیبی از روش کمی وکیفی است.جامعه آماری شهرخرم آباد که در سرشماری سال 1395برابر با 380829 نفربوده است.برای تخمین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است وتعدادنمونه مطابق این فرمول 384 نفر برآورد شده است.بعداز مشخص شدن حجم نمونه پرسشنامه ها به صورت تصادفی ساده در بین شهروندان خبره به تعداد 100نفر پخش گردید. و به تجزیه و تحلیل داده های پژوهش پرداخته  شده هدف در این پژوهش بررسی وتحلیل  شاخص های زیست پذیری می باشد برای دستیابی به این هدف از روش SWARA فازی استفاده می شود که عوامل طی پرسشنامه ای امتیاز دهی شده و سپس توسط این روش وزن دهی می شوند. کلیه محاسبات در نرم افزار اکسل انجام شده است.

شهرنشینی پدیده پیچیده و پویا بوده که شامل تغییرات بزرگ مقیاس در کاربری اراضی در سطح محلی می باشد. منطقه 22 بزرگ ترین منطقه شهر تهران بوده و در سال های اخیر شاهد افزایش ساخت و ساز در این منطقه هستیم. شاخص های کمی مورد استفاده در این پژوهش شامل آنتروپی نسبی، شاخص موران، ضریب جینی و مدل هلدرن بود.  هدف از انجام  این پژوهش، بررسی تاثیر رشد پراکنده شهری بر الگوی تراکم شهری در منطقه 22 تهران می باشد. روش تحقیق کنونی تحلیلی - تطبیقی و از نظر نوع کاربردی -توسعه ای بود. اطلاعات مربوط به مساحت و جمعیت از مطالعات طرح جامع، تفصیلی و دیگر منابع مربوطه تهیه شد. در این مطالعه، بحث پراکنده روی شهری با استفاده از معیارهای کمی مختلفی از جمله آنتروپی شانون، ضریب جینی و شاخص موران مورد بررسی قرار گرفت. مقدار آنتروپی جمعیت در سال 1397، 96/0 بوده و نسبت به سال 1390 افزایش یافته و به یک نزدیک تر شده است. بنابراین مقایسه آنتروپی سال 1397 نسبت به سال 1390 نشان دهنده پراکندگی بیشتر جمعیت در سال 1397 بود. ضریب موران منطقه مورد مطالعه در دو مقطع زمانی 1390  و 1397 نشانگر الگوی تجمع خوشه ای می باشد. با توجه به مجموع ضرایب محاسبه شده می توان گفت که منطقه 22 شهر تهران دارای الگوی پراکنده بوده و الگوی پراکندگی آن تک قطبی کامل نمی باشد. میزان تراکم در ناحیه یک بیشتر از سایر نواحی بوده و در سایر نواحی (2، 3 و 4) الگوی پراکندگی غالب تر می باشد. به منظور کنترل موثر پراکندگی شهری، بایستی برنامه یکپارچه برای استفاده از اراضی شهری تدوین شده و استراتژی های توسعه فشرده تدوین شود.

شهرها در طول دوران حیات خود متناسب با شرایط محیط پیرامون و نیز شرایط درون خود دگرگون می شوند. این دگرگونی در تمامی ساختار فضایی شهر (چون ساختار کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و...) قابل ردیابی است و دارای ابعاد کمی و کیفی می باشند. دگرگونی فضایی (به ویژه دگرگونی کالبدی) نیازمند مدیریت و برنامه ریزی در جهت دستیابی به توسعه متوازن و رفاه مطلوب ساکنین می باشد. در صورتی که در این زمینه کاستی هایی وجود داشته باشد دگرگونی های شهر به مشکلات متعدد کالبدی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی منجر می شوند. محله همت آباد در منطقه شش شهر اصفهان واقع شده است که با توجه به قدمت ساخت وساز و شرایط اقتصادی ضعیف ساکنین، جزو نواحی دچار افت شهری با پیشینه اسکان غیر رسمی به شمار می رود. از این محدوده مساحتی حدود 15 هکتار به عنوان مرحله نخست نوسازی و بهسازی این محله انتخاب شده است. که دلایلی نظیر مجاورت با بزرگراه شهید همت، امکان تملک زمین، امکان برخورداری از ارزش افزوده بیشتر و در نتیجه انگیزه بیشتر برای نوسازی و بهسازی برای آن مطرح شده است. این پژوهش به تحلیل شدت فرسودگی محدوده 15 هکتاری محله همت آباد شهر اصفهان، به منظور تعیین نواحی با اولویت نوسازی پرداخته است. روش پژوهش در این مقاله توصیفی-تحلیلی می باشد. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از روش تحلیل اسنادی و مطالعات میدانی جمع آوری شده است. به منظور تحلیل شدت فرسودگی این محدوده از روش AHP و فن نقشه های همپوش در محیط GIS استفاده شده و نواحی با اولویت نوسازی تعیین گردیده است. نتیجه حاصل به صورت نقشه ای در سه طبقه شدت فرسودگی زیاد، شدت فرسودگی متوسط و شدت فرسودگی کم ارایه شده است.

کلانشهرها جهت بهره برداری صحیح از امکانات موجود و استعدادهای مناطق مختلف شهر و ارایه خدمات بهتر و ایجاد تسهیلات لازم برای شهروندان نیاز به تقسیم محله ای دارند که بر اساس معیارها و ملاک های خاصی و با توجه به نیاز شهرداری، شهر را به واحدهای چند تقسیم کرده اند و تشکیلات خود را بر اساس این واحدها سازماندهی و تقسیم بندی نموده اند. اما از جهت دیگری به علت عدم هماهنگی ، مرزها و محدوده محلات اکثریت مستقل بوده و با دیگر زیرمجموعه (شهرداری) منطبق نیست. از سوی دیگر تعداد محلات تقسیماتی درون شهر، شهرداری درطول سال های مختلف، و با توجه به روند افزایش جمعیت و وسعت شهری افزایش یافته است. وجود چنین شرایطی در کنار ساختار فضایی ناهماهنگ و عدم مشارکت مردم در فعالیت های عمران شهری که تا حد زیادی در شیوه نظام اداری و متمرکز ریشه دارد از جمله عواملی هستند که ایجاد مدیریت یکپارچه و توانای شهری را با مشکل مواجه کرده است. وجود تقسیمات متفاوت  محله بندی در شهرداری از پهنه شهری و قرارگیری یک مالکیت در چند تقسیم بندی متفاوت باعث سرگردانی شهروندان در مراجعات اداری شده است. محله بندی برپایه شاخص های فرهنگی و تاریخی -اجتماعی و به همراه معیارهای دقیق شهرسازی ملاک اصلی مطالعه این مقاله می باشد تا علاوه برمقایسه تطبیقی نقشه های موجود محله بندی یک تقسیم بندی علمی ارایه گردد.